Lublin, Zamość, Kazimierz – renesans kulturowych podróży

Dodano: 22.09.2021, 19:13

Lublin

Podróż po województwie lubelskim warto rozpocząć od Lublina – największego miasta we wschodniej Polsce. Zapisana w licznych zabytkach kultury materialnej i niematerialnej historia sprawia, że rokrocznie odwiedza je rzesza turystów. Zachwyt budzi zachowana w ponad 70% architektura Starego Miasta, na które prowadzą dwie bramy: od strony Krakowskiego Przedmieścia – Brama Krakowska, będąca symbolem Lublina, od strony Wzgórza Zamkowego – Brama Grodzka. Wyjątkowe, głównie z okresu renesansu, ale też baroku, klasycyzmu i średniowiecza, zabudowania przyciągają wzrok i stają się atrakcyjnym tłem pamiątkowych fotografii. To tutaj urodził się Henryk Wieniawski, a noblista Isaak Beshevis Singer umieścił akcję powieści „Sztukmistrz z Lublina”. Odwiedzający chętnie zatrzymują się przed centralnie umiejscowionym w rynku Trybunałem Koronnym, pełniącym dzisiaj rolę pałacu ślubów, renesansową, bogato zdobioną „kamienicą Klonowiców”, zwiedzają wyjątkowe wnętrza bazyliki i klasztoru oo. Dominikanów, pamiętające wydarzenia podpisania Unii Polsko-Litewskiej w 1569 roku, Plac po Farze Św. Michała oraz zabudowania pojezuickie z Wieżą Trynitarską, z której roztacza się wspaniały widok na całe miasto i niezwykle ciekawą Archikatedrą Lubelską.

Obowiązkowym punktem na trasie zwiedzania Lublina jest Wzgórze Zamkowe, wraz z Muzeum Narodowym mieszczącym się w Zamku Lubelskim i będąca kwintesencją wielokulturowości, XIV – wieczną Kaplicą Trójcy Świętej, w której wnętrzach można podziwiać doskonale zachowane, pochodzące z XV wieku rusko-bizantyjskie freski. Jest to jeden z najważniejszych tego rodzaju zabytków w Polsce i świadek podpisania aktu Unii Lubelskiej. Do Kaplicy Trójcy Świętej przylega romańska wieża obronna, a jej wnętrza są udostępnione dla turystów. Na szczycie „donżonu” znajduje się okazały taras widokowy, z którego rozpościera się malowniczy widok na dachy Starego Miasta. Z tego miejsca dostrzec można ustawioną na ulicy Podwale stale palącą się „Latarnię pamięci”. Jest to symbol pamięci o zamordowanych w trakcie II wojny światowej Żydach i zniszczonej doszczętnie dzielnicy żydowskiej.

Ważnym miejscem na kulturowej mapie Lublina jest Muzeum Wsi Lubelskiej, prezentujące życie mieszkańców Lubelszczyzny na wsiach i w małych miasteczkach od XVII do XX wieku. Zgromadzone na dużym, parkowym obszarze zabytki architektury drewnianej, związane z pracą na roli i codziennym funkcjonowaniem na wsi eksponaty oraz miasteczko z lat trzydziestych XX wieku przenoszą odwiedzających w inny, prawie zapomniany już obszar historii. Obraz ten uzupełniają organizowane na terenie Muzeum wydarzenia, takie jak: Sianokosy, Żniwowanie, Pierzak, Potańcówka. Pozwalają one nie tylko obserwować wykonywane w tradycyjny sposób prace i zajęcia, ale również ich doświadczać.

Istotnym akcentem zwiedzania Lublina jest poznanie architektury i historii „Teatru w budowie”. Centrum Spotkania Kultur to ważna instytucja kultury, prowadząca działalność eventową, wystawienniczą, kinową i teatralną, której powstanie zaplanowano w 1974 roku,
a budowa zakończyła się po 40 latach. Ambicje jej inicjatorów przerosły możliwości sfinansowania tego wyjątkowego obiektu we wschodniej Polsce. Obecnie, dzięki zaangażowaniu funduszy unijnych i nagradzanemu projektowi Bolesława Stelmacha cieszy mieszkańców regionu i turystów ciekawymi rozwiązaniami architektonicznymi oraz bogatym programem artystycznym.

Nagrodzone tytułem Pomnika Historii miasto zachęca do przyjazdu turystów zainteresowanych kulturą i sztuką. Swoją stałą ofertę uzupełnia cyklicznymi wydarzeniami: Noc Kultury, Open City, Carnaval Sztukmistrzów, Jarmark Jagielloński czy Europejski Festiwal Smaków.

Zamość

Wpisane na listę zabytków UNESCO miasto Zamość zostało założone przez kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego w 1580 roku, od początku planowane było jako forteca. Jednak siedziba rodu Zamoyskich bardzo szybko stała się wielokulturowa i otwarta. Dzisiaj stanowi cel wycieczek turystów z całego kraju i świata.

Zwiedzanie współczesnego Zamościa warto rozpocząć od Rynku Wielkiego. Wybudowany na planie kwadratu, którego każdy bok liczy 100 metrów, jest głównym miejscem wydarzeń i spotkań. Nad Rynkiem dominuje wspaniały, majestatyczny Ratusz (pełniący funkcję siedziby miejskich władz od chwili wybudowania do dzisiaj) z wysoką wieżą i reprezentacyjnymi rozłożystymi schodami. Wielobarwne, bogato zdobione renesansowe kamienice tworzą tło dla jarmarków, festiwali i rekonstrukcji historycznych. Usytuowane w podcieniach i piwnicach kamienic kawiarnie, sklepiki i galerie wabią przechodniów tradycyjnymi witrynami. Przeglądając karty dań zamojskich lokali, warto poszukać lokalnych smaków, np. zupy z pokrzywy, cebularza, gryczaka i pierogów z owocami.

W sezonie letnim na Rynku Wielkim mieszkańcy i turyści chętnie korzystają z licznych kawiarnianych ogródków, natomiast zimą oddają się przyjemności jazdy na łyżwach na miejskim lodowisku, podziwiając świąteczne iluminacje. Przy Rynku Wielkim, w oryginalnych wnętrzach Kamienic Ormiańskich funkcjonuje Muzeum Zamojskie, prezentujące historię miasta oraz rodu i ordynacji Zamoyskich. W jednej z przyrynkowych kamienic, niemal naprzeciw Ratusza, działa Galeria BWA, słynąca z jednej z największych w kraju kolekcji ilustracji.

Kolejne kroki warto skierować na sąsiadujące z Rynkiem Wielkim, nieco mniejsze place: Rynek Solny oraz Wodny. Ten pierwszy swoją nazwę zawdzięcza pełnionej niegdyś funkcji handlowej, która głównie przyporządkowana była sprzedaży soli. Rynek Wodny natomiast nie posiadał funkcji handlowej, a swoją nazwę zawdzięcza mieszczącemu się w pobliżu murów obronnych zbiornikowi wodnemu. W centralnej części tego placu została umiejscowiona fontanna, a wokół znajdują się kamienice należące niegdyś do znaczniejszych mieszkańców Zamościa.

Wyrazistym świadectwem wielokulturowości Zamościa są chętnie fotografowane Kamienice Ormiańskie na Rynku Wielkim oraz pochodząca z 1610 roku synagoga. Odrestaurowany budynek należy do Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego „Centrum Synagoga”, która prowadzi w nim multimedialne Muzeum Historii Żydów Zamościa i okolic.

Warto poznać również wspaniałe zabytki architektury sakralnej związanej z katolicyzmem. Najważniejszym z nich jest katedra zamojska, a wcześniej kolegiatą, zaprojektowana przez samego Bernarda Morando i będąca jedną z najwspanialszych renesansowych świątyń
w Polsce. Wybudowana w typie renesansu lubelskiego, zachwyca sztukateriami zdobiącymi sklepienia w nawie głównej i nawach bocznych oraz bogatym, w większości barokowym wyposażeniem, włącznie z ołtarzem głównym i obrazem św. Tomasza Apostoła – patrona świątyni, miasta i rodu Zamoyskich. Kościół, ufundowany przez kanclerza koronnego i wielkiego hetmana Jana Zamoyskiego jako votum wdzięczności za liczne zwycięstwa odniesione w walkach, pełni też funkcje rodowego mauzoleum – w podziemnych kryptach pochowani są wszyscy ordynaci Zamoyscy – władający miastem i wielkim dobrami ziemskimi. Wiele skarbów kolegiackich i ordynackich przechowuje nowoczesne Muzeum Sakralne Katedry Zamojskiej.

Obowiązkowymi punktami na turystycznej mapie miasta są fortyfikacje, zabudowania obronne i będące ich częścią bramy: Szczebrzeska, Lubelska, Lwowska. Część zabudowań fortecznych zostało udostępnionych turystom. Warto przejść podziemną trasą Bastion VII – Nadszaniec, poprowadzoną wewnątrz długiego półkilometrowego odcinka umocnień. Dużych emocji dostarczy też wizyta w Muzeum Fortyfikacji i Broni Arsenał, które proponuje atrakcyjne, wzbogacone o multimedia, ekspozycje militarno-historyczne w trzech obiektach – hetmańskich: Arsenale, Prochowni oraz w podziemnym pawilonie pod kurtyną przy Bramie Szczebrzeskiej.

Zrekonstruowane zabudowania obronne stanowią atrakcję dla miłośników historii oraz tło licznych wydarzeń rekonstrukcyjnych. Najpopularniejsze z nich – „Szturm Twierdzy Zamość” rokrocznie przyciąga wielu rekonstruktorów oraz tysiące widzów, śledzących barwne inscenizacje wojskowych parad, musztry, przemarszów, a przede wszystkim najbardziej widowiskowe sceny oblężeń i szturmów z różnych okresów dziejów – od najazdu kozacko-tatarskiego przez potop szwedzki po czasy powstania listopadowego.

Uzupełnieniem bogatej listy aktywności może być również wizyta w malowniczym i pełnym atrakcji parku miejskim, zajmującym część dawnych umocnień Zamościa. Jednym
z największych magnesów przyciągających do hetmańskiego miasta szkolne wycieczki i rodziny z małymi dziećmi jest Ogród Zoologiczny. Zamojskie ZOO, działające już od ponad wieku, jest jedynym tego typu obiektem w regionie, a dzięki prowadzonym w ostatnich latach rozbudowom, stało się bardzo nowoczesnym miejscem eksponującym ponad 320 gatunków zwierząt z całego świata.

Wielu turystów z pewnością skorzysta z licznych i ciekawie poprowadzonych ścieżek rowerowych, które pozwolą połączyć zwiedzanie z aktywnością fizyczną. Ogromnym atutem miasta jest też położenie w bezpośrednim sąsiedztwie Roztocza, które jest doskonałym miejscem wypoczynku i czerpania sił witalnych z natury.

Zamość to przepiękne historyczne miasto, które dzisiaj funkcjonuje jako otwarta twierdza pełna atrakcji dla mieszkańców i turystów. Zachęca różnorodnością oferty oraz szacunkiem do historii i dziedzictwa kulturowego. Kultywuje tradycje jarmarków, wspiera twórców i artystów, którzy znajdują tutaj doskonałe miejsce swojej ekspresji, tak jak od początku związana z Zamościem, najstarsza w Polsce Orkiestra Symfoniczna im. Karola Namysłowskiego.

Kazimierz Dolny Nad Wisłą

Usytuowany pomiędzy lessowymi wąwozami nad Wisłą, Kazimierz Dolny od lat kradnie serca artystów i podróżników. To niewielkie, malownicze miasteczko stało się tematem wielu obrazów, fotografii, wierszy i filmów. Niewielki, zbudowany na planie prostokąta, renesansowy rynek, zabytkowa studnia, bogato zdobione kamienice Przybyłów i Celejowska, ulokowane przy rynku Muzeum Nadwiślańskie, Muzeum Złotnictwa, liczne galerie sztuki, klimatyczne podcienia i otaczająca opieką miasteczko oraz jego mieszkańców – Fara, tworzą tę wyjątkową artystyczną aurę, której pragną doświadczyć przyjeżdżający do Kazimierza turyści. Doskonale czują się tutaj Ci którzy poszukują wytchnienia w otoczeniu pięknej przyrody, udając się do jednego z pobliskich wąwozów, jak i zainteresowani licznymi wystawami prac plastycznych. Swój czas w Kazimierzu podczas „Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi” planują również odbiorcy sztuki filmowej, którzy mają wówczas możliwość uczestniczenia w projekcjach i bezpośrednich spotkaniach z aktorami, scenarzystami i reżyserami. Festiwal cieszy się niezmiennym zainteresowaniem od ponad 20 lat. Miasteczko w każdym roku staje się też sceną dla artystycznych prezentacji muzyki ludowej z całej Polski. Uczestnicy „Ogólnopolskiego Festiwalu Śpiewaków i Kapel Ludowych” konkurują między sobą w centralnej części kazimierskiego rynku gromadząc przed sceną liczną widownię. Impreza cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem wśród odwiedzających miasteczko.

Znajdujące się województwie lubelskim miasta i miasteczka tworzą malowniczy obraz regionu. Przenikające się historie, style architektoniczne, wydarzenia kulturalne zachęcają się do głębszego poznania przejawów działalności jego mieszkańców. A bliski kontakt z nimi przekonuje do częstych powrotów w te ciekawe kulturowo strony.

Autorka tekstu: Dorota Lachowska

Lublin, Zamość, Kazimierz – a kultúra reneszánsza – tłumaczenie tekstu w języku węgierskim

Tłumaczenie na język węgierski: Noémi Petneki

Tekst powstał w ramach projektu „Lubelskie na Węgrzech – kulturowe inspiracje do podróżowania”, dofinansowanego z Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka.

Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka.