Festiwale, festiwale…

Jeżeli ktoś chciałby poznać fenomen polskiej kultury ludowej, powinien zaplanować weekendowy wyjazd Ne Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Impreza, zaliczana do największych folkowych imprez świata, skupia corocznie około tysiąca artystów (!), którzy prezentują sztukę swoich stron, środowisk, rodzin. A robią to wciąż z ogromnym  ładunkiem emocji, niejednokrotnie zjeżdżając do Kazimierza całymi rodzinami, aby przez kilka minut zaprezentować się na scenie w konkursie solistów, zespołów oraz szczególnie ulubionym przez publiczność konkursie „Duży – Mały”, w którym obok dziadków i rodziców występują dzieci i wnuki.

Impreza, organizowana już od ponad 40 lat w ostatni weekend czerwca, rozpoczyna corocznie letni maraton folkowych festiwali w wielu miastach regionu, m.in.: Poleskie Lato z Folklorem we Włodawie, Nadbużańskie Spotkania Artystyczne w Hrubieszowie, Podlaski Jarmark Folkloru w Białej Podlaskiej, Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne w Lublinie i w Nałęczowie, festiwale EUROFOLK w Zamościu i ROZTOCZE w Tomaszowie Lubelskim.

Folklor muzyczny i ludowe rękodzieło to także liczne na Lubelszczyźnie imprezy dożynkowe oraz wakacyjne festyny i jarmarki, w tym Jarmark Jagielloński w Lublinie, w którym uczestniczy kilkuset artystów z kraju i zagranicy oraz ponad 100 tys. gości.

Swój festiwal mają na Lubelszczyźnie zespoły obrzędowe inscenizujące w barwnych spektaklach dawne obrzędy, obyczaje, zajęcia gospodarskie. Od ponad ćwierć wieku spotykają się jesienią w Tarnogrodzie na Ogólnopolskim Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej. W regionie lubelskim - w Tarnogrodzie i w Stoczku Łukowskim odbywają się też dwa spośród czterech regionalnych sejmików, na których teatry ze wszystkich regionów kraju rywalizują o udział w sejmiku ogólnopolskim.  

Kalendarz imprez w woj. lubelskim: www.lubelskie.pl; www.wok.lublin.pl

Lublin stolicą polskiego folku

W Lublinie mają siedzibę zespoły folkowej elity: Orkiestra Świętego Mikołaja i Kapela Drewutnia oraz organizowane są corocznie festiwale Mikołajki Folkowe. Tutaj też działa Fundacja Muzyka Kresów, zajmująca się badaniem i popularyzacją tradycyjnej muzyki Europy Środkowo-Wschodniej, organizująca Międzynarodowy Festiwal „Najstarsze Pieśni Europy”. Z Lublinem związał się również znakomity muzyk multiinstrumentalista Joszko Broda, prowadzący wraz z żoną Deborą autorski zespół dziecięcy „Dzieci z Brodą”.

Mikołaje i Mikołajki

Oryginalne inspiracje folklorem łemkowskim, huculskim, ale także lubelskim, podlaskim i innych wschodnich regionów, wykorzystywanie akustycznych instrumentów i technika „białego śpiewu” uczyniły z Orkiestry Świętego Mikołaja jeden z pierwszych autentycznie folkowych zespołów, mających duże zasługi w popularyzowaniu tego trendu w muzyce.

Celem działania zespołu jest próba podniesienia do rangi sztuki ludowych manier wykonawczych i motywów melodycznych. „Mikołaje” stosują w swej pracy zasadę swobodnej interpretacji i indywidualnych, autorskich  wykonań.

Wakacyjne warsztaty w bieszczadzkim Jaworniku oraz nieustające warsztaty bębniarskie, skupiają wokół Orkiestry Świętego Mikołaja liczne grono przyjaciół, wspomagających organizację corocznego Festiwalu Mikołajki Folkowe. Kultowa impreza odbywa się zawsze na początku grudnia w Akademickim Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” w Lublinie. Ma charakter festiwalu ze sceną otwartą na nowych wykonawców i nowe trendy, łączące folk z innymi gatunkami, np. jazzem, a nawet z metalem. Festiwalowi towarzyszą warsztaty, wystawy, wykłady, pokazy filmowe, kiermasz etnicznej sztuki i rzemiosła.

Orkiestra Świętego Mikołaja - ACK UMCS „Chatka Żaka”, ul. Radziszewskiego 16, 20-031 Lublin, tel. 081 533 32 01 wewn. 114, kom. 601 732 249, www.mikolaje.lublin.pl, e-mail: mikolaje@poczta.umcs.lublin.pl

Festiwal Mikołajki Folkowe - www.mikolajki.folk.pl

Drewutnia

Znany dziennikarz i krytyk muzyczny Robert Leszczyński zauważył, że „najciekawszym z lubelskich zespołów (poza Budką Suflera, ma się rozumieć) jest chyba Kapela Drewutnia, dziewięcioosobowy zespół wykonujący eklektyczną muzykę ukraińską. Grają na tradycyjnych instrumentach akustycznych, jednak są atrakcyjni i przebojowi, mają dużą dozę poczucia humoru”.

Muzycy z Drewutni wybrali na swą siedzibę Lublin, który z uwagi na niepowtarzalny wielokulturowy klimat jest bardzo inspirujący. Mają w repertuarze utwory łemkowskie, ukraińskie, z Lubelszczyzny i z Małopolski oraz innych regionów, gdzie stykały się i przenikały różne kultury i tradycje. Zespół stawia sobie za cel przybliżanie współczesnemu odbiorcy dawnych pieśni i piosenek ludowych we własnej interpretacji. Wykorzystuje do tego bogate instrumentarium – od instrumentów popularnych w ludowych kapelach (skrzypce, bęben, akordeon, klarnet) po oryginalne ukraińskie sopiłki, huculskie bębny, rosyjskie bałałajki. Regionalnym unikatem jest suka biłgorajska – archaiczny, podobny do skrzypiec drewniany instrument z czterema strunami, zrekonstruowany przez Zbigniewa Butryna z Janowa Lubelskiego.

Dbając o wierność przekazu, muzycy z Drewutni współpracują z zakładem Tekstologii i Gramatyki Języka Polskiego UMCS, zajmującym się badaniami i dokumentacją twórczości autorów wiejskich, w tym pieśni będących nadal w wiejskim i estradowym obiegu. 

Kapela Drewutnia – www.drewutnia.skulski.pl, e-mail: kapdrew@wp.pl, tel. 501 553 839

Joszko Broda

Wywodzący się z góralskiej rodziny muzyk multiinstrumentalista, pokochał Lubelszczyznę, gdzie wraz z żoną Deborą prowadzi autorski zespół dziecięcy „Dzieci z Brodą”. Dla Joszka, urodzonego i wychowanego w Istebnej w Beskidzie Śląskim oraz Debory, urodzonej i wychowanej w Lublinie, inspiracją  jest polska muzyka źródeł. Mimo różnych ośrodków kulturowych, z których się wywodzą, znaleźli wspólną pasję i realizują interesujące kulturotwórcze projekty.

Jednym z ostatnich jest album „Na Dunaj. Kolędy ze Wschodu” z archiwalnymi oraz współczesnymi nagraniami utworów kolędowych z różnych zakątków Lubelszczyzny. Album powstał przy współpracy z profesorem Jerzym Bartmińskim z UMCS, który pomógł wybrać  najciekawsze stare nagrania z uniwersyteckiego Archiwum Etnolingwistycznego. Nowe aranżacje opracowali m.in. Wojciech Waglewski, Marcin Pospieszalski, Piotr Żyżelewicz, a zaśpiewały dzieci wybrane spośród blisko 10 tysięcy z prawie 100 wsi regionu!

Joszko Broda - tel. 603 663 123, www.joszkobroda.pl, e-mail: koncerty@joszkobroda.pl

Muzyka Kresów

Fundacja Muzyka Kresów, utworzona blisko 20 lat temu, z inicjatywy lubelskich twórców i naukowców, zajmuje się badaniami i prezentacją tradycyjnej muzyki Europy Środkowo-Wschodniej. Liderzy fundacji – Jan Bernad i Monika Mamińska stawiają sobie za cel ocalenie i twórczą kontynuację starych pieśni obrzędowych, weselnych, żniwnych, także zimowych i wiosennych kolęd (zwanych konopielkami). Od kilkunastu lat prowadzą Międzynarodową Letnią Szkołę Muzyki Tradycyjnej, wybierając różne miejsca Lubelszczyzny, znane z żywego folkloru muzycznego. W zajęciach , pod okiem wybitnych znawców śpiewu tradycyjnego z Polski, Ukrainy, Rosji, Serbii, uczestniczą na ogół młodzi ludzie, chcący poznać stare pieśni i opanować technikę śpiewu wraz z jej różnymi stylami i manierami. Warsztaty wokalne uzupełniane są zajęciami instrumentalnymi i tanecznymi.

Uczestnicy Międzynarodowej Szkoły Muzyki Tradycyjnej mają okazję publicznej prezentacji na organizowanym jesienią w Lublinie Międzynarodowym Festiwalu „Najstarsze Pieśni Europy”. Fundacja Muzyka Kresów zaprasza na to święto zespoły wokalne, instrumentalne i taneczne, a obok koncertów odbywają się warsztaty, seminaria, wystawy fotografii, akcje plastyczne.

Fundacja „Muzyka Kresów”, 20-113 Lublin, ul. Jezuicka 4/5, tel. 081 532 61 35, 609 609 912, www.muzykakresov.serpent.pl; e-mail: muzykakresov@wp.pl