Grody nad Chodelką

Dolina Chodelki to najstarsze osadnicze miejsca lubelskiego Powiśla, z wczesnosłowiańskimi grodami, datowanymi na VIII-X wiek. Budowane przez Lędzian, a przejęte przez mocniejszych Polan, zachowały się w formie ziemnych nasypów, otoczonych wałami. Wszystkie grody, odległe zaledwie o 10-20 km od Kazimierza Dolnego, mogą być doskonałym pomysłem na wyprawę w bardzo odległe czasy Lubelszczyzny.

Największy w tej grupie - Chodlik miał ponad 8 ha powierzchni i aż potrójny system ziemno-drewnianych wałów. W grodzie i towarzyszących mu osadach mogło zamieszkiwać nawet do 10 tys. ludzi (!), co według naukowców czyni Chodlik największym ze znanych wczesnośredniowiecznych grodzisk na ziemiach polskich.

Pozostałe grody w dolinie Chodelki znajdowały się w: Żmijowiskach, Kłodnicy oraz w Podgórzu - na wysokim południowo-wschodnim cyplu Skarpy Dobrskiej. Wszystkie cztery, oznakowane tablicami informacyjnymi, stały się przystankami na nowym szlaku „Grodziska nad Chodelką”, utworzonym przez Pawła Lisa – archeologa z Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, w ramach projektu „Muzeum Dawnych Słowian - otwarte muzeum tematyczne”.

W Żmijowiskach zrekonstruowano fragment wału obronnego z bramą i palisadą, planowane jest też odtworzenie obiektów mieszkalnych, studni, pieców i innych urządzeń, które staną się zapleczem dla ośrodka archeologii doświadczalnej i działań edukacyjnych. Makiety grodów znad Chodelki oraz zabytki znalezione w czasie wykopalisk archeologicznych eksponowane są w muzeach w Kazimierzu i Kluczkowicach.

Muzeum Nadwiślańskie, 24-120 Kazimierz Dolny, ul. Senatorska 11/13, Tel. 081 881 01 04, e-mail: archeologia@kazimierz-muzeum.pl;www.muzeumnadwislanskie.pl

Muzeum Regionalne, Kluczkowice 7, 24-333 Wrzelowiec, tel. 081 827 10 06

Archeologiczna majówka i Władek z Zagrzęby

Jak wyglądało codzienne życie w grodzie, czym zajmowali się nasi przodkowie sprzed tysiąca lat, jak radzili sobie z wyrobem ubiorów, broni, narzędzi, czy z przygotowywaniem posiłków – na te i wiele innych pytań pomaga znaleźć odpowiedź organizowana corocznie w maju „Majówka Archeologiczna” na terenie grodziska w Chodliku. O dobrą zabawę w klimacie staropolskiego festynu dbają gospodarze gminy Karczmiska i starostwa powiatowego w Opolu Lubelskim przy wsparciu agencji zajmującej się profesjonalną organizacją masowych wydarzeń historycznych. Co roku w majówce uczestniczy kilka tysięcy ludzi, którzy w drodze do Chodlika mogą odbyć jeszcze jedno emocjonujące spotkanie z historią, odwiedzając na przedmieściu wsi Karczmiska najstarszy dąb Lubelszczyzny. Potężne drzewo, nazwane na cześć króla Łokietka Władysławem a potocznie zwane Władkiem z Zagrzęby, liczy sobie około 670 lat, 35 m wysokości i ponad 830 cm w obwodzie. Pod względem wieku i rozmiarów mogą się z nim równać tylko najpotężniejsze pomnikowe dęby z Rogalina czy Puszczy Białowieskiej.

Majówka Archeologiczna w Chodliku - www.chodlik.com.pl

Witajcie w Gotanii

Ćwierć wieku badań archeologicznych lubelskich naukowców z UMCS w Kotlinie Hrubieszowskiej przyniosło sensacyjne odkrycia osad i cmentarzysk pozostawionych przez Gotów. Przybysze ze Skandynawii osiedli w końcu II wieku n.e. w dolinie Huczwy i Bugu, tworząc bardzo rozwiniętą cywilizację. Znając zaawansowane techniki obróbki i powlekania metali, wyrabiali pozłacane i posrebrzane klamry do pasów, zapinki strojów, broń i ozdoby. Najbardziej zadziwiające i tajemnicze są jednak rytuały pogrzebowe Gotów – większość odkrytych grobów wskazuje na niekompletne pochówki, ze szkieletami pozbawionymi czaszek albo z samymi kończynami. Wielką tajemnicą są też przeważające pochówki kobiece, jakby w niektórych osadach nie było w ogóle mężczyzn.

Gotania – gockie państwo w widłach Huczwy i Bugu, liczące nawet 10 tys. ludzi, ze stolicą w Masłomęczu (gdzie odkryto największą osadę i cmentarzysko), było – według badacza i popularyzatora prof. Andrzeja Kokowskiego – cywilizacyjnym centrum, do którego docierały cenne wyroby, np. szkło importowane z rzymskiego imperium. Stąd goccy wojowie udawali się na długie rajdy aż po wybrzeżu Morza Czarnego, gdzie w towarzystwie germańskich Herulów (ślady ich osad odkryto m.in. w Ulowie koło Tomaszowa Lubelskiego) zdobywali greckie miasta.  Kotlinę Hrubieszowską opuścili w końcu IV wieku, wyparci przez Hunów i Słowian.

Gockie wykopaliska z Masłomęcza są dziś ozdobą muzealnych kolekcji w Zamościu i Hrubieszowie, natomiast w samym Masłomęczu stanęła gocka chata, w której odbywają się archeologiczne biesiady.

Miasto i Gmina Hrubieszów oraz dziewięć innych gmin z powiatów: hrubieszowskiego, tomaszowskiego i zamojskiego zrealizowało projekt „Witajcie w Gotanii”, będący próbą zbudowania wspólnej oryginalnej marki dla terenów południowowschodniej Lubelszczyzny. Powstały m.in. strona internetowa i film telewizyjny pokazujące życie Gotów i Gocką Chatę w Masłomęczu. Samorządowi partnerzy chcą w najbliższych latach realizować kolejny projekt „Od wizji do nowoczesnego zarządzania ponadregionem Gotania”, zakładający odtworzenie dorobku Gotów z pierwszych wieków naszej ery, m.in. poprzez budowę archeoparku w Hrubieszowie.

Gmina Miejska Hrubieszów, ul. Majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala” 1, 22-500 Hrubieszów, Tel. 084 696 23 80, e-mail:prg_hrubieszow@o2.pl; www.gotania.pl